Deri yolma bozukluğu (Dermatillomani), bir kişinin cildini zorlayıcı bir şekilde koparma, kaşıma, çizme eğilimidir. Önemli yara izleri ve yaralanmalara yol açtığında, bu durum kişinin ruh sağlığını, refahını ve yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.
Deride yolma bozukluğunun belirtileri farklılık gösterebilir, ancak bazı yaygın belirtiler vardır. Bu belirtiler şunları içerebilir:
- Sürekli olarak deriyi koparma, kaşımaya veya yaralamaya yönelik dürtü.
- Koparılan, kaşınan veya yaralanan bölgelerde düzensizlikler, yaralar veya yara izleri.
- Deriyi koparma davranışının stres, sıkıntı veya sıkıcı durumlarla ilişkili olması.
- Deriyi koparma davranışının günlük yaşamı etkilemesi ve kişinin sosyal ve iş yaşamında zorluklar yaşaması.
Deride koparma bozukluğunun belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve bazı insanlar belirtileri daha hafif bir şekilde yaşayabilirken, diğerleri daha ciddi belirtiler yaşayabilir.
Bu bozukluk, takıntı ve dürtü kontrol bozukluğu ile sık sık ilişkilidir. Deride koparma bozukluğu, obsesif-kompulsif bozukluğu olan insanlarda ve aşırı stres altında olan insanlarda daha yaygın olarak görülür. Deride koparma bozukluğu, kişinin kendine zarar verme eğilimi olduğu için ciddi bir durumdur ve tedavi edilmezse ciddi yaralanmalara ve enfeksiyonlara yol açabilir.
Dermatillomani ile obsesif-kompulsif bozukluk arasındaki fark nedir?
Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), aynı zamanda bir zihinsel sağlık koşulları kategorisine adını veren özel bir durumdur. Dermatillomani genel obsesif-kompulsif bozukluk kategorisine girse de, OKB’nin spesifik durumundan bazı temel farklılıkları vardır.
OKB, kişinin kontrol edemediği ve istemediği düşünceler veya dürtüler olan takıntıları içerir. Bu tür takıntılar dermatillomanide görülmez. Dermatillomanisi olan kişiler kendi derilerini karıştırdıklarında genellikle rahatlama veya diğer olumlu duygular hissederler. OKB’de böyle bir şey olmaz. OKB nadiren kendine zarar vermeyi veya kendini yaralamayı içerir. Dermatillomanide bu tür kendine zarar verme son derece yaygındır.
Deri Yolma Bozukluğu Nedenleri ve Risk Faktörleri
Deride yolma bozukluğunun birçok nedeni ve risk faktörü vardır. Bu bozukluğun ortaya çıkmasında genetik, çevresel ve psikolojik etkenler rol oynayabilir. Aşırı stres, travmatik deneyimler, çocuklukta istismar, düşük özgüven, takıntılı düşünceler ve dürtü kontrol sorunları, deride koparma bozukluğunun gelişiminde etkili olabilir.
Bunun yanı sıra, obsesif-kompulsif bozukluğu olan insanlar da deride koparma bozukluğu için daha yüksek risk altındadır. Obsesif-kompulsif bozukluğu olan kişilerin takıntılı düşünceleri ve tekrarlayan davranışları vardır ve deride koparma davranışı da bu davranışlardan biridir.
Deride koparma bozukluğu, sadece fiziksel etkilerle sınırlı kalmaz, aynı zamanda zihinsel sağlık üzerinde de olumsuz etkilere sahip olabilir. Bu bozukluk, kişinin kendine zarar verme davranışı olduğu için kaygı, utanç, öfke, suçluluk ve depresyon gibi duygusal sorunlara yol açabilir.
Deride koparma bozukluğu olan kişiler genellikle düşük özgüvene ve özsaygıya sahiptir. Bu bozukluk, kişinin sosyal ve iş yaşamında zorluklar yaşamasına neden olabilir ve toplum içinde kendini izole etmesine yol açabilir.
Deri Yolma Bozukluğu Teşhisi ve Tedavi Seçenekleri
Deride koparma bozukluğunun teşhisi genellikle bir uzman tarafından yapılır. Uzman, kişinin belirtilerini değerlendirecek ve diğer olası nedenleri elemek için bir değerlendirme yapacaktır. Teşhis genellikle belirtilerin sürekli olarak en az 3 ay boyunca devam etmesiyle konulur.
Deride koparma bozukluğunun tedavi seçenekleri arasında ilaç tedavisi, terapi ve destek grupları yer alır. İlaç tedavisi, kaygıyı ve obsesif düşünceleri azaltmaya yardımcı olabilir. Terapi, kişinin bu davranışı kontrol etmesine yardımcı olmak için kullanılan birçok farklı teknik içerir. Destek grupları, kişinin diğer insanlarla benzer deneyimleri paylaşmasına ve destek almasına yardımcı olabilir.
Terapi seçenekleri arasında bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve kabul ve kararlılık terapisi (ACT) gibi yaklaşımlar bulunur. BDT, deride koparma davranışını kontrol etmek için kullanılan bir terapi türüdür.
BDT’nin deri yolma bozukluğu tedavisinde etkili olmasının birkaç nedeni vardır:
- Tetikleyicileri belirlemeye yardımcı olur: BDT, kişinin hangi durumlarda veya duygusal durumlarda deri yolma isteği duyduğunu belirlemesine yardımcı olur.
- Başarılı başa çıkma stratejileri öğretir: BDT, kişiye stres ve kaygı ile daha sağlıklı bir şekilde başa çıkma ve deri yolma dürtüsüne karşı koyma becerilerini kazandırır.
- Kişinin farkındalığını artırır: BDT, kişinin kendi düşünce ve davranışlarının farkındalığını artırmasına ve bunları kontrol etmeyi öğrenmesine yardımcı olur.
BDT, genellikle tek başına veya ilaç tedavisi ile birlikte uygulanır. BDT’nin deri yolma bozukluğu semptomlarını önemli ölçüde azalttığı ve yaşam kalitesini artırdığı birçok araştırma tarafından gösterilmiştir.
Deri Koparma Bozukluğunu Yönetmek Stratejiler
Deride koparma bozukluğunu yönetmek için kendinize yardımcı olabileceğiniz birkaç strateji vardır. Bu stratejiler, stresi azaltmaya, sağlıklı başa çıkma becerilerini geliştirmeye ve deride koparma davranışını azaltmaya yardımcı olabilir.
- Stres yönetimi tekniklerini öğrenin ve uygulayın. Yoga, meditasyon veya derin nefes alma gibi teknikler, stresi azaltmaya yardımcı olabilir.
- Sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürün. Düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek ve yeterli uyku almak, genel sağlığınızı iyileştirebilir ve stresi azaltabilir.
- Kendinizi rahatlatan aktiviteler bulun. Müzik dinlemek, resim yapmak veya kitap okumak gibi aktiviteler, sakinleşmenize yardımcı olabilir.
- Deri bakımına özen gösterin. Cildinizi nemlendirmek ve düzenli olarak temizlemek, deride oluşabilecek tahrişleri azaltabilir.
Tedavi edilmediğinde, hem fiziksel hem de ruhsal sağlık üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir. Bu nedenle, semptomları olan herkesin profesyonel yardım aramaya teşvik edilmesi önemlidir. Uygun tedavi ve başa çıkma stratejileriyle, deri yolma bozukluğuyla yaşamak mümkündür ve yaşam kalitesi artırılabilir.