Gaslighting, bir kişi ya da grup tarafından başka bir kişi veya gruba, onların kendi hafızalarını, algılarını veya yargılarını sorgulamaları için gizlice şüphe tohumları ekmek suretiyle yapılan bir tür psikolojik manipülasyondur. Sıklıkla kurbanın kendi akıl sağlığını sorgulamasına yol açar. Terim, bir kocanın karısını delirmekte olduğuna inandırdığı 1938 yapımı “Gas Light” adlı oyun ve onun film uyarlamalarından gelmektedir.
Gaslighting Belirtileri
- Sürekli Şüphe: Manipülatörün yorumları nedeniyle sık sık kendi duygularınızı, anılarınızı ve çevrenizdeki olayları sorgular hale gelirsiniz.
- Kafa Karışıklığı: Manipülatörün eylemleri ve sözleri, kendi düşünceleriniz ve eylemleriniz hakkında kafanızın karışmasına neden olur.
- İzolasyon: Manipülatör sizi arkadaşlarınızdan ve ailenizden uzaklaştırmaya çalışır, genellikle kontrolünü artırmak için.
- Yanlış Yapma İnkarı: Kanıt olsa bile, manipülatör eylemlerini inkar eder veya hesap vermekten kaçınmak için yalan söyler.
- Şefkati Silah Olarak Kullanma: Kendilerini mağdur olarak göstererek sempati kazanmak ve sizi daha fazla manipüle etmek için empatinizi
- aleyhinize kullanırlar.
- Projeksiyon: Manipülatör, aslında kendilerinin suçlu olduğu şeyleri size yapmakla suçlar.
- Duygularınızı Küçümseme: Duygularınız ve hisleriniz abartılı tepkiler veya önemsiz olarak küçümsenir veya reddedilir.
- Bilgi Vermeyi Reddetme: Konuşma yapmayı veya soruları cevaplamayı reddederek, sizi kendi akıl sağlığınız veya inançlarınız konusunda şüpheye düşürürler.
Gaslighting’e Nasıl Tepki Verilir?
- Davranışı Tanıma: Yaşadığınızın gaslighting olduğunu anlamak, bununla başa çıkmanın ilk adımıdır.
- Kanıt Tutun: Konuşmaları belgelemek, bir günlük tutmak veya mesajları saklamak, gerçekliği korumanıza ve gaslighting’i karşı koymaya yardımcı olabilir.
- Destek Arayın: Deneyimleriniz hakkında arkadaşlarınızla, ailenizle veya bir ruh sağlığı profesyoneliyle konuşun, dışarıdan bir bakış açısı ve duygularınızın doğrulanması için.
- Sınırlar Belirleyin: Manipülatöre sınırlarınızı açıkça ifade edin. Eğer sınırlarınıza saygı göstermezlerse, ilişkiyi yeniden değerlendirmeniz gerekebilir.
- Kendinize Özen Gösterin: Kendi algılarınıza ve duygularınıza bağlı kalmak için özgüveninizi güçlendiren aktivitelere katılın.
- Profesyonel Yardım Düşünün: Durumu anlamak ve etkili stratejiler öğrenmek için danışmanlık veya terapi çok değerli olabilir.
Gaslighting ile başa çıkmak, özellikle de yakın birinden geldiğinde zor olabilir. Unutmayın, yardım aramak ve destek ağı oluşturmak ruh sağlığınız ve iyiliğiniz için çok önemlidir.